Yengeç Bulutsusu’na Derin Bakış
Hubble Uzay Teleskobu üzerinde en çok araştırma yapılan süpernova kalıntısı Yengeç Bulutsusu’nun kalıntılarını gözler önüne serdi. Bulutsunun kalbindeki ölü yıldızın çekirdeği usulca yaşamını sürdürüyor.
Büyük bir yıldızın süpernova patlamasıyla oluşan Yengeç Bulutsusu, 6500 ışık yılı uzakta olup, Boğa takımyıldızındadır. Bu süpernova patlamasının etkisiyle, yıldızın dış katmanları uzaya büyük bir hızla atılmış ve genişleyen bir buluta dönüşmüştür.
Yengeç Bulutsusu yukarıdaki haliyle ilk kez görüntüleniyor. Bundan önceki klasik Yengeç Bulutsusu görüntülerinde bulutsunun tamamı gözler önüne serilirken bu fotoğrafta, bulutsunun iç kısmına ait üç ayrı yüksek çözünürlükteki fotoğraf kullanıldı. Her bir fotoğraf 10 yıl arayla çekildi.
Bulutsunun merkezinde bulunan nötron yıldızı, süpernova patlamasıyla ölen yıldızın çekirdeğidir. Tamamen proton ve nötronlardan oluşan cisim Güneş kütlesinde olmasına karşılık birkaç on kilometre çapa sıkışmış boyutuyla oldukça yoğun bir yıldız kalıntısıdır! Nötron yıldızları kendi çevrelerinde muazzam hızla dönerler. Yengeç Bulutsusu’nun kalbindeki bu nötron yıldızı da kendi çevresinde saniyede 30 defa döner!
Bir nötron yıldızının çevresindeki bölgede oldukça şiddetli fırtınalar görülür. Yıldızın yakınında oldukça sert ve hızlı esen rüzgârlar, yıldızdan uzaklaştıkça gücünü yitirir. Zaman içerisinde merkezdeki kalıntının üflediği rüzgârların etkisiyle bulutsu genişler.
Hubble’ın keskin gözleri ipliksi şeklinde bulutsuyu saran iyonlaşmış gazı kırmızı renkle gösteriyor. Bunun yanında iyonlaşmış gaz kabuğundaki belli belirsiz nötron yıldızını çevreleyen mavi ışıltıyı da ortaya çıkarıyor. Bu ışıma yıldız çekirdeğinden manyetik alan doğrultusunda neredeyse ışık hızında yayılan elektronların sarmal hareketiyle oluşuyor.
Tarihte ilk kez Çinliler 1054 yılında Yengeç Bulutsusu’nu gözlemlediler. Bu özelliğiyle Yengeç Bulutsusu şimdiye kadar insanoğlunun kayıtlara geçirdiği ilk süpernova patlamasıdır. Yengeç Bulutsusu’nun diğerlerine göre bize yakın olması, gökbilimcilerin yıldız yaşamı hakkındaki araştırmalarına önemli ipuçları sağlamıştır.
Yengeç Bulutsusu’na yolculuk:
Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?
