NASA Dünyanın En Güçlü Roketiyle Ay’a Geri Dönüyor!

1969-1972 yılları arasında Ay’ın yüzeyine astronot gönderen NASA, Ay’a dönüş için yeniden kolları sıvadı. NASA, İlk insanlı Ay görevini Apollo ismiyle gerçekleştirmişti. Bu seferki görevin adı ise Artemis olacak. NASA, Artemis Uzay Aracı’nı Ay’a taşımak için ise Uzay Fırlatma Sistemi (SLS) roketini geliştirdi. Yerde yapılan sabit testlerin ardından SLS roketi ekim ayında Artemis-I görevi kapsamında Orion Uzay Aracı’nı Ay’a taşımak için bir test uçuşu gerçekleştirecek. İnsanlığın tekrar Ay’a ve sonrasında da Mars’a yapacağı yolculuklar için bu fırlatma büyük önem arz ediyor. Bu testin başarılı olması durumunda ilk insanlı görevin 2025 yılında yapılması plânlanıyor.

Artemis-I’in giderek karmaşıklaşan görevleri bulunuyor. Artemis-I’in en önemli görevi ise insan varlığını Ay’a ve ötesine genişletme konusundaki kararlılığımızı ve becerilerimizi gösterecek olan mürettebatsız bir uçuş testi olacak.

Dünyanın en güçlü roketiyle fırlatılacak olan uzay aracı, bu uçuş sürecinde şimdiye kadar insanlar için yapılmış herhangi bir uzay aracından daha fazla yol alacak. Yaklaşık dört ila altı haftalık bir görev boyunca Dünya’dan 450.000 km, yani Ay’ın binlerce km ötesinde seyahat edecek. Orion, astronotlu herhangi bir uzay aracının uzay istasyonuna yanaşmadan yaptığı yolculuktan daha uzun süre uzayda kalacak. Sonrasında ise hiç olmadığı kadar hızlı ve sıcak bir şekilde eve dönecek.

NASA Genel Merkezi’nde Artemis-I görev yöneticisi olan Mike Sarafin, “Bu, gerçekten yapılmamış olanı yapacak ve bilinmeyenleri öğrenecek bir görevdir” diyerek ekledi “İnsanların bir sonraki Orion uçuşunda takip edecekleri bir iz bırakacak ve bu göreve hazırlanmak için sınırları zorlayacak.”

Dünya’dan Ayrılış

SLS ve Orion, NASA Kennedy Uzay Merkezi’nin modernize uzay limanında Fırlatma Kompleksi 39B’den fırlatılacak. Ay ve ötesine mürettebat veya kargo taşıyan alçak Dünya yörüngesinin ötesindeki görevler için tasarlanan SLS roketi, yaklaşık 2700 ton ağırlığındaki bir aracı yörüngeye çıkarmak için kalkış ve yükseliş sırasında 8,8 milyon pound itki üretecek. Bir çift beş segment güçlendirici ve dört RS-25 motorundan güç alan roket, 90 saniye içinde en büyük atmosferik kuvvet periyoduna ulaşacak. Çekirdek modül motorları; güçlendiricileri, servis modülü panellerini ve fırlatma durdurma sistemini fırlattıktan sonra kapanacak ve çekirdek modül uzay aracından ayrılacak.

Uzay aracı Dünya’nın yörüngesindeyken, güneş enerjisi sağlayacak tertibatı aktifleştirilecek ve Ara Kriyojenik İtki Katmanı – Interim Cryogenic Propulsion Stage (ICPS), Orion’a Dünya’nın yörüngesinden ayrılarak Ay’a doğru seyahat etmesi için gereken itki gücünü verecek. Fırlatmadan yaklaşık iki saat sonra ise Orion ICPS’den ayrılacak. ICPS daha sonra çeşitli deneyler ve teknoloji faaliyetler gerçekleştirmek için CubeSats olarak bilinen bir dizi küçük uyduyu konuşlandıracak.

Ay’a Yolculuk

Orion, Dünya’dan Ay’a doğru yoluna devam ederken, Avrupa Uzay Ajansı tarafından sağlanan bir hizmet modülünden güç alacak. Uzay aracının ana itki sistemini ve gücünü sağlayacak bu modülün gelecekteki görevlerde astronotlar için ev havası ve su sağlaması da beklenmektedir. Orion, Van Allen radyasyon kuşaklarından geçerek Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) uydularının yanından ve Dünya yörüngesindeki iletişim uydularının üzerinden yoluna devam edecek. Orion, Houston’daki görev kontrolü ile konuşmak için NASA’nın Takip ve Veri Aktarma Uyduları sistemi üzerinden Derin Uzay Ağı üzerinden iletişim kuracak. Orion, buradan derin uzay ortamında gezinmek, iletişim kurmak ve çalışmak için eşsiz tasarımını göstermeye devam edecek.

Ay’a yolculuk birkaç gün sürecek. Görevdeki mühendisler bu süre zarfında uzay aracının sistemlerini değerlendirerek gerektiğinde yörüngesini düzeltecek. Orion, Ay’ın yüzeyinin yaklaşık 100 km üzerinde uçacak ve ardından kendisini Ay’dan yaklaşık 70.000 km uzakta yeni bir derin retrograt (ters) yörüngeye itmek için Ay’ın yerçekimi kuvvetini kullanacak.

Uzay aracı, veri toplamak ve görev kontrol birimlerinin uzay aracının performansını değerlendirmesi için yaklaşık altı gün boyunca bu yörüngede kalacak. Bu süre boyunca Orion, Ay’ın Dünya çevresinde dolaştığı yönden geri hareket ederek Ay’ın etrafında hareket edecek.

Dünya’ya Dönüş

Orion, Dünya’ya dönüş yolculuğu için, Ay’ın yüzeyinin yaklaşık 96 km yakınından başka bir yakın uçuş yapacak ve Ay’ın yerçekimi ile birlikte Avrupa tarafından sağlanan hizmet modülünün kesin olarak zamanlanmış başka bir motor ateşlemesini kullanacak. Bu manevra, uzay aracının istikametini Dünya’ya çevirecek. Bu sayede uzay aracı, gezegenimizin atmosferine saniyede 11 kilometre hızla girecek ve yaklaşık 5.000 Fahrenheit (2.760 santigrat derece) sıcaklık üretecek. Bu, Orion’un 2014 uçuş testinde deneyimlediğinden daha hızlı ve daha sıcak.

Yaklaşık dört ila altı hafta boyunca toplamda 2 milyon kilometreyi aşan bir yolculuktan sonra, uzay aracı Kaliforniya Baja kıyılarındaki kurtarma gemisinin görüş alanı içinde hassas bir iniş yapacak. Böylece bu görev,  Orion’un Dünya’ya güvenli bir şekilde geri dönme kabiliyetinin bir testi ile sona erecek. Orion, suya indikten sonra bir süreliğine güç sağlamaya devam edecek ve bu sürede ABD Donanması’ndan dalgıçlar ve NASA’nın Keşif Yer Sistemleri’nden operasyon ekipleri, bekleyen kurtarma gemisinden küçük teknelerle yaklaşacak. Dalgıçlar, uzay aracını hasarlara karşı kısaca inceleyecek ve çekme halatlarını bağlayacak. Sonrasında mühendisler, uzay aracını eve getirmek için kapsülü kurtarma gemisinin havuz güvertesine çekecek.

Gelecek Görevler

Bu ilk keşif göreviyle NASA, Ay yüzeyi görevleri ve Mars da dahil Dünya’dan daha uzaktaki diğer hedeflerin keşfi için gerekli olan sistemleri inşa edip test etmeye başlayacağı derin uzay keşfinin sonraki adımlarına öncülük edecek. İkinci uçuş, mürettebatı farklı bir yörüngeye götürecek ve Orion’un kritik sistemlerini insanlarla birlikte test edecek. SLS roketi, Ay’a 26 metrik tondan fazla gönderebilen bir ilk konfigürasyondan, en az 45 metrik ton gönderebilen nihai bir konfigürasyona dönüşecek. Orion, SLS ve Kennedy’deki yer sistemleri birlikte, derin uzaydaki en zorlu mürettebat ve kargo görevi ihtiyaçlarını karşılayabilecek.

Orion’un mürettebatlı gelecek keşif görevleri bir Geçit (Moon Gateway), planlanan bir uzay istasyonu, ile kenetlenecek. NASA ve ortakları, Dünya’ya olan bağımlılığı azaltarak, Ay görevleri de dahil olmak üzere derin uzay görevlerinde için bu geçidi kullanacak. Ay yörüngesini kullanarak, güneş sisteminde insan keşiflerini her zamankinden daha fazla genişletmek için gerekli deneyimi kazanmış olacağız.

Kaynak: NASA

Çeviri: Yavuz Selim Kartal