InSight İlk Kez Mars’a Çarpan Bir Meteoroidin Sesini Yakaladı!

InSight İlk Kez Bir Meteor Çarpmasını Tespit Etti! Bu kraterler, NASA’nın InSight Uzay Aracı tarafından tespit edilen ilk meteoroid çarpmasının sonucu olarak 5 Eylül 2021’de Mars’ta oluştu. NASA’nın Mars Keşif Yörünge Aracı tarafından çekilen bu gelişmiş renkli görüntü, ayrıntıları insan gözüne daha görünür kılmak için çarpmanın bozduğu tozu ve toprağı mavi renkle vurguladı.

Uzay aracının sismometresi, son iki yılda dört ayrı çarpmadan gelen titreşimleri kaydetti.
NASA’nın InSight uzay aracı, 2020 ve 2021’de Mars’a düşen dört uzay kayasından gelen sismik dalgaları tespit etti. Bunlar, InSight’ın 2018’de Kızıl Gezegene temas etmesinden bu yana uzay aracının sismometresi tarafından tespit edilen ilk etkileri yansıtmayla kalmayıp, aynı zamanda ilk kez Mars’ta bir çarpışmadan kaynaklanan sismik ve akustik dalgaları not etti.
Pazartesi günü Nature Geoscience’da yayınlanan yeni bir makale, Mars’ın Elysium Planitia adlı bölgesi, InSight’ın konumundan 85 ila 290 kilometre arasında değişen etkileri detaylandırıyor.
Doğrulanmış dört meteoroidden (uzay kayaları? Taş? Asteroid? yere çarpmadan önce kullanılan terim) ilki etkileyici bir giriş yaptı. 5 Eylül 2021’de Mars’ın atmosferine girdi ve her biri arkasında bir krater bırakan en az üç parçaya bölündü.

Bu videoda NASA’nın InSight iniş aracının Mars’ta tespit ettiği ilk meteoroid çarpması hakkında daha fazla bilgi edinin.
Ardından, NASA’nın Mars Keşif Yörünge Aracı, konumu doğrulamak için tahmini çarpma alanının üzerinden uçtu. Yörünge Aracı, yüzeydeki üç karartılmış noktayı ortaya çıkarmak için siyah beyaz Bağlam Kamerasını kullandı. Bu noktaları bulduktan sonra, yörünge aracı ekibi, kraterlerin renkli bir yakın çekimini elde etmek için Yüksek Çözünürlüklü Görüntüleme Bilimi Deneyi kamerasını (HiRISE) kullandı. Meteoroid yüzeyde ek kraterler bırakmış olabilir, ancak bunlar HiRISE’ın görüntülerinde görülemeyecek kadar küçük olurdu.
Makalenin yazarlarından ve Mars çarpışmalarında uzman olan Brown Üniversitesi’nden Ingrid Daubar, “Bir çarpma tespit etmek için bekleyen InSight’ın üç yılının ardından, bu kraterler çok güzel görünüyordu” dedi.

Daha önceki verileri taradıktan sonra, bilim adamları 27 Mayıs 2020’de başka üç çarpmanın daha meydana geldiğini doğruladılar; 18 Şubat 2021; ve 31 Ağustos 2021.

Araştırmacılar, Mars’ta neden daha fazla meteoroid çarpması tespit edemediklerini merak ettiler. Kızıl Gezegen, gezegenin yüzeyinde iz bırakabilecek bol miktarda uzay kayası sağlayan Güneş sisteminin ana asteroit kuşağına yakın bir konumdadır. Mars’ın atmosferi Dünya’nınkinin sadece %1’i kadar kalın olduğundan, daha fazla meteoroid parçalanmadan içinden geçer.
InSight’ın sismometresi 1.300’den fazla Mars Depremi tespit etti. Fransa’nın uzay ajansı Centre National d’Études Spatiales tarafından sağlanan cihaz o kadar hassas ki binlerce kilometre öteden sismik dalgaları algılayabiliyor. Ancak 5 Eylül 2021 olayı, bu tür dalgaların nedeni olarak ilk kez bir çarpmanın doğrulanması anlamına geliyor.
InSight ekibi, diğer çarpmaların rüzgar gürültüsü veya atmosferdeki mevsimsel değişiklikler nedeniyle gizlenmiş olabileceğinden şüpheleniyor. Ancak şimdi Mars üzerindeki bir etkinin ayırt edici sismik imzası keşfedildiğine göre, bilim adamları InSight’ın yaklaşık dört yıllık verileri içinde daha fazla gizlenmiş çarpmaları bulmayı umuyorlar.

NASA’nın InSight iniş aracı tarafından kaydedilen verilerden oluşturulan Mars’a çarpan bir meteoroidin sesi, tuhaf bir atmosferik etki nedeniyle bir “bloop” gibidir. Bu ses klibinde ses üç kez duyulabilir: meteoroid Mars atmosferine girdiğinde, parçalara ayrıldığında ve yüzeye çarptığında.

Çarpmaların Arkasındaki Bilim
Sismik veriler, araştırmacıların Kızıl Gezegeni daha iyi anlamalarına yardımcı olacak çeşitli ipuçları sunuyor. Çoğu Mars depremi, ısı ve basınçtan çatlayan yeraltı kayalarından kaynaklanır. Farklı katmanlardan geçerken ortaya çıkan sismik dalgaların nasıl değiştiğini incelemek, bilim insanlarına Mars’ın kabuğunu, mantosunu ve çekirdeğini incelemenin bir yolunu sunar.
Şimdiye kadar teyit edilen dört meteoroid çarpması, büyüklüğü 2.0’dan fazla olmayan küçük depremlere yol açtı. Bu küçük depremler, bilim adamlarına Mars kabuğu hakkında küçük bir fikir verirken, Mayıs 2022’de meydana gelen 5 büyüklüğündeki gibi daha büyük depremlerden gelen sismik sinyaller de gezegenin mantosu ve çekirdeğiyle ilgili ayrıntıları ortaya çıkarabilecek potansiyele sahip!
Ancak çarpmalar, Mars’ın yüzeyinin zaman akışında yaşını ayırt etmek için kritik olacak. Gazetenin baş yazarı, Fransa Toulouse’daki Institut Supérieur de l’Aéronautique et de l’Espace’den Raphael Garcia, “Çarpmalar güneş sisteminin saatleridir” dedi. “Farklı yüzeylerin yaşını tahmin etmek için bugünkü çarpma oranını bilmemiz gerekiyor.”
Bilim adamları, çarpma kraterlerini sayarak bir gezegenin yüzey yaşını tahmin edebilirler: Ne kadar çok çarpma krateri görürlerse, yüzey o kadar eskidir. Bilim adamları, şu anda meydana gelen çarpmaları ne sıklıkta gördüklerine dayalı olarak istatistiksel modellerini kalibre edip, sonrasında Güneş sisteminin geçmişinde daha fazla kaç tane çarpma olduğunu tahmin edebilirler.

InSight’ın verileri, yörünge görüntüleri ile birlikte, bir meteoroidin yörüngesini ve şok dalgasının boyutunu yeniden oluşturmak için kullanılabilir. Her meteoroid atmosfere çarptığında bir şok dalgası ve yere çarptığında bir patlama yaratır. Bu olaylar atmosfere ses dalgaları gönderir. Patlama ne kadar büyükse, bu ses dalgası InSight’a ulaştığında zemini o kadar fazla sıkıştırır. Aracın sismometresi, zeminin böyle bir olaydan ne kadar ve hangi yönde sıkıştığını ölçecek kadar hassastır.
Garcia, “Çarpma sürecinin kendisi hakkında daha fazla şey öğreniyoruz” dedi. “Artık farklı boyutlardaki kraterleri belirli sismik ve akustik dalgalarla eşleştirebiliriz.”
Insight’ın Mars’ı incelemek için hala zamanı var. Aracın güneş panellerinde biriken toz, gücünü azaltıyor ve sonunda uzay aracının kapanmasına neden olacak. Tam olarak ne zaman olduğunu tahmin etmek zor, ancak en son güç okumalarına dayanarak, mühendisler artık uzay aracının bu yıl Ekim ile Ocak 2023 arasındaki bir tarihte kapanabileceğine inanıyor.

Görevler Hakkında Daha Fazla Bilgi
NASA’nın Caltech’in Pasadena, California’daki bir bölümü olan Jet Propulsion Laboratory, ajansın Washington’daki Bilim Misyonu Müdürlüğü için InSight’ı yönetiyor. InSight, ajansın Alabama, Huntsville’deki Marshall Uzay Uçuş Merkezi tarafından yönetilen NASA’nın Keşif Programının bir parçasıdır. Denver’daki Lockheed Martin Space, InSight uzay aracını, seyir aşaması ve iniş aracı da dahil olmak üzere inşa etti ve görev için uzay aracı operasyonlarını destekliyor.
Fransa’nın Centre National d’Études Spatiales (CNES) ve Alman Havacılık ve Uzay Merkezi (DLR) dahil olmak üzere bir dizi Avrupalı ortak InSight misyonunu destekliyor. CNES, IPGP’deki (Institut de Physique du Globe de Paris) baş araştırmacı ile NASA’ya İç Yapı için Sismik Deney (SEIS) aracını sağladı. SEIS’e önemli katkılar IPGP’den geldi; Almanya’daki Max Planck Güneş Sistemi Araştırma Enstitüsü (MPS); İsviçre’deki İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü (ETH Zürih); Birleşik Krallık’ta Imperial College London ve Oxford Üniversitesi; ve JPL. DLR, Polonya Bilimler Akademisi ve Polonya’daki Astronika Uzay Araştırma Merkezi’nin (CBK) önemli katkılarıyla Isı Akışı ve Fiziksel Özellikler Paketi (HP3) aracını sağladı. İspanya’daki Centro de Astrobiología (CAB), sıcaklık ve rüzgar sensörlerini sağladı.

Kaynak: Mars InSight Mission

Çeviri: Ebubekir Şark